1. Jak skutecznie leczyć odleżyny?
2. Jaką bieliznę wybrać dla obłożnie chorego?
3. Jakie opatrunki są odpowiednie w terapii odleżyn?
4. Jak stosować profilaktykę odleżyn?
5. Jak dbać o skórę wokół odleżyn?
6. Jak stosować specjalne plastry w terapii odleżyn?
7. Jakie są przyczyny powstawania odleżyn?
8. Jak pielęgnować chorego z odleżynami?
9. Jak myć obłożnie chorego?
10. Jakie sprzęty są potrzebne przy opiece nad obłożnie chorym?
11. Jak opiekować się nad obłożnie chorym w domu?
12. Jak postępować przy zaparciach u obłożnie chorego?
13. Jak utrzymać higienę osób obłożnie chorych?
Jakie są przyczyny powstawania odleżyn?
Zdrowy organizm sam troszczy się o swoje tkanki i chroni jej przed długotrwałym, szkodliwym uciskiem. Dlatego w czasie snu człowiek często zmienia ułożenie, czasami nawet co kwadrans. W ten sposób wszystkie narządy i komórki są odpowiednio ukrwione. Jednak pacjenci, którzy nie mogą samodzielnie zmieniać pozycji, muszą liczyć na jak najczęstszą pomoc opiekuna. Należy zapewniać im inne ułożenie maksymalnie co dwie godziny. Do tkanek miękkich, przyciśniętych do twardej powierzchni, krew dochodzi coraz słabiej, aż niedokrwienie prowadzi do ich obumierania.
Osoby otyłe, u których nacisk na skórę jest bardzo silny, są bardzo narażone na odleżyny ljeśli leżą w tej samej pozycji. Także u pacjentów niedożywionych występuje zagrożenie odleżynami, gdyż warstwa tkanki tłuszczowej bywa za cienka, by chronić przed odleżynami – podobnie u osób starszych (1).
W procesie tworzenia się odleżyn istotną rolę odgrywa sama kondycja skóry – im w lepszym jest stanie, tym rzadziej rany się pojawiają. Jej zdrowie zależy od wielu czynników – osłabiają ją różnorodne schorzenia, np. cukrzyca i zaburzenia krążenia.
Odleżyny występują na ogół razem z wieloma schorzeniami ogólnoustrojowymi. Wiążą się nie tylko ze stanem zdrowia chorego, ale również z innymi czynnikami, m.in. z wiekiem, budową ciała i płcią – kobiety cierpią z powodu tej przypadłości 2 razy częściej niż mężczyźni (2).
Chorzy, którym pogarsza się sprawność umysłowa, zwykle nie zdają sobie sprawy, że skóra jest uciskana zbyt długo w jednym miejscu – i nie potrafią odpowiednio reagować na ból. Czasem to leki są odpowiedzialne za słabszą percepcję pacjenta. Owrzodzeniom sprzyja też inna dysfunkcja, bardzo często związana z porażeniami, nietrzymanie moczu lub kału. Skóra narażona na wilgoć (również w postaci potu) łatwo ulega podrażnieniu i staje się podatna na tworzenie się ran. Istotne bywa także żywienie pacjenta unieruchomionego – należy dbać, by się nie odwodnił oraz miał zagwarantowaną odpowiednią ilość i jakość składników odżywczych. Ciało pozbawione wody i pożywienia jest bardziej narażone na powstawanie zmian skórnych.
Istnieje wiele, efektywnych metod zapobiegania odleżynom. Ich rozwój skutecznie hamują hydrokoloidy (3) (np. Granuflex). To bardzo nowoczesne materiały, które absorbują wilgoć i kształtują rodzaj „poduszki”, która chroni skórę przed otarciem i uciskiem. Zapewniają teżidealne środowisko, dzięki czemu przebiegające w ranie procesy gojenia postępują sprawniej. W zmianie skórnej utrzymuje się środowisko lekko wilgotne, które stymuluje odnowę uszkodzonych komórek.
Profilaktyka i cierpliwa opieka nad obłożnie chorym pozwala uniknąć zaawansowanych, bolesnych ran i zapobiega dodatkowemu i niepotrzebnemu cierpieniu.
1. European Pressure Ulcer Advisory Panel (EPUAP), http://www.epuap.org/guidelines/QRG_Prevention_in_Polish.pdf, s. 11-12, dostęp: 1.06.2015
2. J. Rosińczuk – Tonderys, I. Uchmanowicz, M. Arendarczyk – Profilaktyka i leczenie odleżyn, Wrocław 2005, s.18
3. Okręgowa Izba Pielęgniarek i Położnych w Zielonej Górze, http://www.oipip.zgora.pl/pdf/sztuka-pielegnowania-03.pdf, s.13, dostęp: 1.06.2015