1. Jak skutecznie leczyć odleżyny?
2. Jaką bieliznę wybrać dla obłożnie chorego?
3. Jakie opatrunki są odpowiednie w terapii odleżyn?
4. Jak stosować profilaktykę odleżyn?
5. Jak dbać o skórę wokół odleżyn?
6. Jak stosować specjalne plastry w terapii odleżyn?
7. Jakie są przyczyny powstawania odleżyn?
8. Jak pielęgnować chorego z odleżynami?
9. Jak myć obłożnie chorego?
10. Jakie sprzęty są potrzebne przy opiece nad obłożnie chorym?
11. Jak opiekować się nad obłożnie chorym w domu?
12. Jak postępować przy zaparciach u obłożnie chorego?
13. Jak utrzymać higienę osób obłożnie chorych?
Jak stosować profilaktykę odleżyn?
Odleżyny to dolegliwość, która doskwiera w sposób szczególny pacjentom unieruchomionym w łóżku i ich opiekunom. Tworzą się stosunkowo szybko, ponieważ pierwsze objawy można zaobserwować już po upływie kilku godzin ucisku na skórę, czasem dni. Dlatego skuteczne metody zapobiegania odleżynom stanowią jeden z najistotniejszych aspektów opieki nad obłożnie chorymi.
Najłatwiej powstrzymać tworzenie się odleżyn systematyczną i jak najczęstszą kontrolą skóry (1). Początkowe sygnały tworzenia się ran obserwuje się „gołym” okiem – przybierają postać zaczerwienień, które – uciskane palcem – utrzymują się nadal i nie bledną (jak w przypadku zdrowych tkanek). Jeśli reakcja na zmianę będzie szybka – można efektywnie nie dopuszczać do jej niebezpiecznego rozwoju. Odleżyna, w najbardziej zaawansowanych stadiach, skutkuje (prócz całkowitego obumarcia tkanki uciskanej i niedotlenionej) bardzo rozległymi uszkodzeniami, obejmującymi m.in. mięśnie i kości.
Obok wnikliwej obserwacji skóry chorego (koniecznie przy silnym oświetleniu) i wyczuwaniu palcami zgrubień na ciele, ważna jest zmiana ułożenia pacjenta (2). Należy dbać, by przybierał inną pozycję ciała, co najmniej co 2 godziny (najlepiej jednak częściej). W miejscach najbardziej narażonych na odleżyny warto podkładać miękkie poduszki lub nabyć w sklepie ortopedycznym specjalne krążki antyodleżynowe. Trzeba zadbać też o odpowiednie łóżko do pielęgnacji obłożnie chorego i wyposażyć je w profesjonalny materac, który zapobiega tworzeniu się ran. Istnieją również nowoczesne opatrunki, które sprawdzają się w skutecznym zapobieganiu rozwoju zmian skórnych. Hydrokoloidy (3) (np. Granuflex) stanowią zaporę dla bakterii i drobnoustrojów z zewnątrz. Dzięki ich działaniu w obszarze odleżyny zachowana jest właściwa wilgotność, która pozwala uszkodzonym tkankom regenerować się znacznie szybciej.
Chory – nawet długotrwale unieruchomiony – potrzebuje ruchu. Jeśli nie jest w stanie wykonać choćby najprostszych ćwiczeń – opiekun powinien pomóc mu w tzw. gimnastyce biernej, która polega na unoszeniu, zginaniu i rozginaniu kończyn dolnych i górnych (4). Kolejny punkt to higiena. Raz dziennie pacjentowi należy zapewnić kąpiel i stosować delikatne mydła albo płyny o pH 5,5, które nie naruszy lekko kwasowego, naturalnego odczynu skóry. Po myciu trzeba starannie osuszyć ciało i posmarować je oliwką, która właściwie je natłuści. Można wspomagać się również specjalnymi środkami o działaniu dezynfekującym i leczniczym – powinno się nakładać je przede wszystkim na skórę narażoną na styczność z potem bądź moczem. Chory wymaga jak najczęstszej zmiany pościeli i bielizny. Warto też oklepywać miejsca narażone na ucisk dłonią zwiniętą w łódeczkę. Należy wykonywać ruchy w sposób lekki i niegwałtowny – zbyt silne mogą sprawić pacjentowi ból oraz zaburzyć krążenie w tych obszarach.
Właściwa pielęgnacja i profilaktyka przeciwodleżynowa przyniosą ulgę choremu, a opiekunowi znacznie ułatwią wykonywanie codziennych zabiegów. Zaangażowanie i okazane przywiązanie z pewnością poprawią samopoczucie chorego – zarówno w sferze fizycznej, jak emocjonalnej.
1. European Pressure Ulcer Advisory Panel (EPUAP), http://www.epuap.org/guidelines/QRG_Prevention_in_Polish.pdf, s. 11-12, dostęp: 1.06.2015
2. Jw., s. 16-18
3. Okręgowa Izba Pielęgniarek i Położnych w Zielonej Górze, http://www.oipip.zgora.pl/pdf/sztuka-pielegnowania-03.pdf, s.13, dostęp: 1.06.2015
4. Centrum Medyczne w Opolu, http://www.wcm.opole.pl/miesiecznik/201107.pdf, s. 9, dostęp: 1.06.2015