Jeśli zaniedba się cukrzycę – wykryje za późno lub nie podda jej leczeniu – choroba skończy się groźnymi powikłaniami. Jednym z nich jest tzw. zespół stopy cukrzycowej, w którym uszkodzeniu ulegają nerwy albo naczynia obwodowe w nodze, poniżej kostki.
Czym jest zespół stopy cukrzycowej?
Zespół stopy cukrzycowej (ZSC) dotyka od kilku do kilkunastu procent chorych na cukrzycę, zarówno cukrzycą typu 1, jak i 2. Na ogół stanowi następstwo choroby podstawowej, źle leczonej lub w ogóle niepoddanej terapii. Diabetycy powinni w sposób szczególny troszczyć się o swoje stopy, ponieważ nieleczona stopa cukrzycowa może skończyć się tragicznie – nieraz konieczna okazuje się amputacja. Kiedy pojawiają się choćby najłagodniejsze objawy choroby, nie wolno zwlekać z wizytą u specjalisty. Trzeba również przygotować się na długie, żmudne leczenie.
W przebiegu zespołu stopy cukrzycowej dochodzi do niewystarczającego ukrwienia i zaburzeń unerwienia stóp. W konsekwencji ich wrażliwość na ból znacznie się obniża. W takich przypadkach łatwo przeoczyć skaleczenie bądź zranienie. Te natomiast, pozostawione same sobie, mogą przerodzić się w rany przewlekłe i owrzodzenia, które niezwykle trudno się goją. W ranie nieraz rozwija się infekcja, niekiedy obejmująca również kości stopy. Leczenie infekcji w przebiegu zespołu stopy cukrzycowej jest długie i trudne. W stopie szybko postępują procesy martwicze, co w konsekwencji może prowadzić do amputacji stopy.
Groźne oblicze nieleczonej cukrzycy
Jeśli we krwi utrzymuje się wysoki poziom glukozy lub niebezpieczne wahania tego poziomu, a chory nie poddaje się leczeniu, w ścianach dużych i małych naczyń krwionośnych tworzą się zmiany. W konsekwencji naczynia ulegają uszkodzeniom, co z kolei sprzyja rozwojowi wielu chorób układu sercowo-naczyniowego. Patologie w obrębie małych naczyń krwionośnych wpływają na retinopatię – zmiany obejmują siatkówkę oka, czasem upośledzeniu ulega praca nerek (tzw. nefropatia). W układzie nerwowym mogą pojawić się liczne zaburzenia, np. drętwienie i ból kończyn. Patologie dużych naczyń krwionośnych skutkują właśnie zespołem stopy cukrzycowej, choć również przyczyniają się do choroby wieńcowej i choroby niedokrwiennej ośrodkowego układu nerwowego.
W zespole stopy cukrzycowej uszkodzeniom nerwów i naczyń obwodowych niekoniecznie musi towarzyszyć przerwanie ciągłości skóry. U części pacjentów jednak zmiany zachodzą jednocześnie w skórze, tkance podskórnej, a nawet w kościach.
Jak leczyć stopę cukrzycową?
Zespół stopy cukrzycowej leczy się w specjalistycznych ośrodkach medycznych, a w terapii zwykle udział bierze wielu specjalistów z różnych dziedzin. Do zespołu walki z ZSC należą m.in. diabetolodzy, chirurdzy naczyniowi, ortopedzi i rehabilitanci, psycholodzy, pielęgniarki i dietetycy. Pacjent powinien odciążać chorą nogę, nosząc zalecone przez lekarza lub fizjoterapeutę wkładki albo obuwie ortopedyczne. Poza tym trzeba dbać, by wszelkie odciski i modzele na stopie były na bieżąco i fachowo usuwane. W przypadku poważnych i zaawansowanych zmian naczyniowych, chory bywa kierowany na zabiegi naczyniowe. Owrzodzenia i rany leczy się również miejscowo. Stosuje się np. opatrunki piankowe. Ich miękka warstwa dodatkowo chroni stopę i zabezpiecza ją przed niebezpiecznym uciskiem. W terapii dużych owrzodzeń z wysiękiem oraz ran zakażonych wykorzystuje się opatrunki np. ze srebrem jonowym, które ma właściwości bakteriobójcze. Bardzo skutecznie zwalczają infekcje. Jednak nie wolno używać ich, gdy występują czarne i suche zmiany martwicze. Dobór opatrunku należy skonsultować z lekarzem.
Terapia stopy cukrzycowej jest długa i niełatwa, dlatego w przebiegu cukrzycy tak istotne są zabiegi profilaktyczne i dbanie o zdrowie stóp.